Orman yangınlarına karşı önemleri giderek artan insansız hava araçları (İHA) geçen yıl toplam 2 bin 76 yangının tespitinde rol oynadı.

Ankara

AA muhabirinin Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğünden (OGM) edindiği etkilere göre, alevlere müdahalede teknolojiden en üst düzeyde yararlanılmaya çalışılıyor. Bu yetenek İHA'lar da orman patlamalarının gözlenmesi, tespit ile büyüyen ve büyüme eğiliminde olan patlamalarda etkin müdahale açısından önemli birimler üstleniyor.

OGM ile BAYKAR arasında yapılan işbirliğiyle 2020'den bu yana Bayraktar TB2 ve Aksungur İHA'lar, yangınların erken tespit edilmesi ve söndürülmesi verimli bir şekilde kullanımda kullanılıyor. Türkiye, Avrupa'da ormanlarda yüksek teknolojiye sahip İHA sahibi ilk ülke olarak öne çıkıyor.

Yerli ve milli olanaklarla ayrıntılandırılan İHA'lar, parlama etkin müdahale için gözetleme yapmanın yanında büyümenin başlangıcı ve ilerleyen aşamalarda elde edilen ayrıntıların teknolojik altyapıyla değerlendirilmesiyle alevlere erken ve etkin müdahale sağlanmasını sağlar.

Küçük bir parlamayı bile tespit edebilmek

İHA'lar, üzerlerine entegre edilmiş güçlü termal kameralar sayesinde 100 kilometre mesafeden 1 metrekarelik ısıl işlemler veya küçük bir parlamayı daha başındayken tespit edebiliyor.

Tespit edilen görüntüler, Ankara'da bulunan Yangın Yönetim Merkezine aktarılıyor. BAYKAR tarafından sağlanan altyapı altyapısı sayesinde merkezin talimatları sahalara yönlendiriliyor. Sahada görev yapan personel, ellerindeki tabletlerden büyüterek, verilen talimatlara uygun şekilde bileşenler gerekli bileşenleri yönlendiriyor.

Yangınlar söndürüldükten sonra yanan ağaçların toprak altında kalan kısımlarında hava şartlarına bağlı olarak oluşan yeni patlamalara müdahalede de İHA'lardan yararlanılıyor. İHA üzerindeki kameralardaki IR özelliğiyle parlayan parçacık durumları tespit edilerek yeni patlamaların önüne geçiliyor.

Dar ve zorlu arazi koşullarında kullanılan yüksek teknolojiye sahip aşırı ve dikey inişler, kalkış yapabilen İHA'lar da patlamayla etkin bir mücadelede ön planda ortaya çıkıyor.

Bu araçlar, özellikleri sayesinde yangın gözetleme ve tespit çalışmalarında kullanılırken gözetleme kameraları ve termal görüntüleme sistemleriyle ormanlık alanları sürekli izliyor, olası patlamaları erken aşamada tespit ediyor. Böylece, hızlı bir şekilde kontrol edilebilirken müdahale ekiplerinin de daha hızlı bir şekilde alana yönlendirilmesi sağlanıyor.

Bu yıl 14 İHA görev başında

Türkiye'de geçen yıl 15 Kasım'a kadar 2 bin 540 orman, 3 bin 78 de kırsal alanda patlama meydana geldi. İHA'ların görev yaptığı 1 Haziran-15 Kasım 2023 döneminde 1307 orman patlamasının 546'sı, 1955 gezi alan patlaması ise 1530'u İHA'lar tespit edildi. Böylece toplam 2 bin 76 parçanın tespitinde İHA'lardan yararlanılmış oldu.

İHA'ların bünyesinde yüksek teknoloji kullanımıyla arıza onarım süresi 45 dakikadan 11 dakikaya düşerken bu sürenin 10 dakikaya düşürülmesi hedefleniyor.

Bu yıl da orman yangınlarının meydana gelmesi, meydana gelen değişikliklere müdahalede 14 İHA görev başında olacak.

İHA'ların dışında Orman Yangın Erken Uyarı Sistemi de (OYEUS), kurumsal kapasitenin yaratılması ile orman patlamalarının erken tespitine katkı sağlıyor.

Geliştirilen yazılım, yangından gözetleme kulelerinin bulunduğu yerden 15 kilometrelik orman görüntülerini analiz ederek yardımcı bir dumanı 15 ila 25 saniye arasında tespit edip alarm verir.

Yangın Risk Yönetimi Projesi ile ormanların önceden tahmin edilebilmesi ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için yapay zeka destekli dinamik genişletilebilir risk özellikleri bulunmaktadır.

Bu yetenek, çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak yapay zeka modelleri geliştirilerek, meteorolojik veriler, bitki örtüsü, topografya, nüfus yoğunluğu, kara yollar, enerji nakil hatları ve geçmiş hastalık haritası verileri gibi 400'den fazla değişken üreten yangın riski bulunmaktadır.

Kaynak: Anadolu Ajansı